“Tetori i Librit”: – Jaho Brahaj dhe Dorian Koçi rikthejnë eruditin e çmuar, At Gjeçovin në Muzeun Kombëtar
Jao Brahaj dhe Dorjan Koci
“Tetori i Librit”: – Jaho Brahaj dhe Dorian Koçi rikthejnë eruditin e çmuar, At Gjeçovin në Muzeun Kombëtar.
Nga: Dhurata Hamzai
Gazeta Shqiptarja.com. 29 Tetor, 2019
Zhvillohet takimi me studiuesin Jaho Brahaj, ku pati diskutime dhe lexime nga vepra e Shtjefën Gjeçovit. Kujtohet kontributi i tij si arkeolog, historian, etnograf, mësues i shqipes, mbledhës i folklorit, letrar, dramaturg e përkthyes. Ndërkohë u ekspozua edhe pushka e Shtjefën Gjeçovit e dekoruar me vija dhe lule të gdhendura
“Tetori i Librit” ka vijuar këtë pasdite me aktivitetin e radhës, dedikuar figurës poliedrike të Shtjefën Gjeçovit, që ishte arkeolog, historian, etnograf, mësues i shqipes, mbledhës i folklorit, letrar, dramaturg e përkthyes. Aktiviteti u zhvillua në Muzeun Historik Kombëtar përmes një takimi me studiuesin Jaho Brahaj, ku pati diskutime dhe lexime nga vepra e Shtjefën Gjeçovit.
Studiuesi Jaho Brahaj u shpreh se: “Atë Shtjefën Gjeçovi la gjurmë në fushën e arsimit, arkeologjisë, historisë, etnografisë, sistemimit e kodifikimit të të drejtës zakonore shqiptare, mbledhjes së folklorit, në fushën e krijimtarisë letrare si: prozës, poezisë, dramaturgjisë si dhe përkthimit.
Ne aktivitet u fol dhe per kontributin e Gjecvit si ilustrues dhe hartues i kopertinave te librit. Me ilustrimet grafike qe u ekspozuan shikohej hidhet drite per here te pare nga kjo fushe, ku Gjecovi dha kontribut. Per krijimtarine letrare, qe tekstet e histories se letersise nuk e permendin, u diskutu gjeresishte dhe nga referuesi dhe diskutantet u hodh mendimi; qe jemi shume te vonuar dhe borgjli ndaj ketij personaliteti ne botimin e trashegimise se tij letrare dhe shkencore.
Gjecovi vizatues.
Ndërkohë në Muzeun Historik Kombëtar është ekspozuar edhe pushka e Shtjefën Gjeçovit e dekoruar me vija dhe lule të gdhendura.
Drejtori i Muzeut Historik Kombëtar tha në fjalën e mbajtur se: “Faik Konica, i cili e ka takuar Atë Gjeçovin në vitin 1913 shkruan: “Asokohe Atë Gjeçovi ishte prift në katundin e Gomsiqes. Këtu e shkonte jetën, në mes të lutjeve dhe mësimeve, një nga njerëzit më të lartë që ka pasur Shqipëria. Famullia shkollë dhe vend këshillash të mira, u jepte fëmijëve themelet e stërvitjes, u përndante fjalët e urta dhe ngushëllimet e njerëzve në nevojë. Kohën që i tepronte, Atë Gjeçovi ia kushtonte studimit. Merrej me institutet e vjetra të Shqipërisë, nga të cilat një që arrin gjer në ditët tona është Kanuni i Lekë Dukagjinit. Askush nuk mund t’i afrohej Atë Gjeçovit në diturinë e këtij kanuni. Na tregoi një dorëshkrim nja dy mijë faqesh, studim i palodhur e i hollë ku kishte mbledhur dhe renditur të gjitha sa kanë mbetur nga mendimet juridike të Shqipërisë në Kohën e mesme, mendime të cilat ngjan t’i kenë rrënjët shumë përtej Kohës së Mesme”.
Shtjefën Gjeçovi u lind në Janjevë (Kosovë) më 12 korrik 1874. Në vitin 1888 u nis për të ndjekur studimet në Kroaci dhe pas përfundimit të studimeve në vitin 1896 u dorëzua prift. Ai kodifikoi të drejtën zakonore shqiptare, hartoi tekste mësimore, përktheu nga letërsia botërore si dhe vepra me karakter fetar në gjuhën shqipe. U kujdes edhe për trashëgiminë kulturore të popullit shqiptar. Ai ka shpëtuar nga grabitja kambanën e kishës së Shën Andreas në Kështjellën e Krujës. Shumë nga krijimet e Shtjefën Gjeçovit mbetën në dorëshkrime, ku një pjesë ruhet në Arkivin e Shtetit në Tiranë, në Muzeun Historik të Shkodrës dhe në bibliotekën “Marin Barleti” të këtij qyteti.
Gjeçovi ka qenë edhe anëtar korrespondent i Komisisë Letrare Shqipe të Shkodrës (1916-1918).
Fillimisht Gjeçovi përdori pseudonimin “Lkêni i Hasit” në poezitë që botoi në revistën “Albania”, këtë kryevepër të publicistikës shqiptare të fundit të shekullit XIX dhe fillimit të shekullit XX, drejtuar Faik Konica.
Më pas, u botua vepra “Agimi i Gjytetniis”. Sigurisht që vepra më madhore e Sh. Gjeçovit është “Kanuni i Lekë Dukagjinit”, botuar në Shkodër, pas vdekjes, më 1933. Këtij botimi i paraprin një biografi e shkurtër, shkruar nga A. Pashk Bardhi dhe vazhdon me një parathënie të gjatë nga Gj. Fishta, të cilën e mbyll me këto fjalë: “Kaq shkrova jo aq për me shtrî nji parathanie kësaj vepre, sa për me diftue mallin e pakufîjshëm qi kam per të paharrueshmin auktorin e saj”. Pjesën më të madhe të librit At Gjeçovi ia ka kushtuar vlerave dhe rëndësisë së gjuhës, si elementi kryesor që e dallon identitetin e një kombi nga një komb tjetër, gjë për të cilën paraardhësit e tij, Veqilharxhi e Kristoforidhi, Naimi e Samiu, Çajupi, Fishta apo Mjeda, në krijimet e tyre e kanë vlerësuar gjuhën shqipe, e kanë himnizuar dhe i kanë kënduar asaj, që patjetër kanë ndikuar edhe tek autori i veprës. Këtë ia diktonin edhe vetë rrethanat e kohës, kur trysnia e gjuhës së pushtuesit, por edhe e fqinjëve ishte tejet e madhe.
Atë Gjeçovin e vranë serbët më 14 tetor të vitit 1929 në katundin Zym të Prizrenit ku shërbente si famulltar.
Shqiptarja.com